Chúng tôi được anh Hà Văn Uẩn, cán bộ khuyến nông xã Thành Sơn, huyện Mai Châu, tỉnh Hòa Bình dẫn đi thăm một số nương trồng tỏi tía và nghe anh Uẩn nói, tỏi tía được trồng tại đây từ rất lâu đời. Thời vụ trồng vào khoảng tháng 9-10 năm trước, thu hoạch vào tháng 1- 2 dương lịch năm sau. Năng suất trung bình đạt 30-40 tạ củ/ha, nếu thâm canh tốt có thể đạt trên 50 tạ/ha. 

Tìm hiểu, chúng tôi được biết, do đây là giống tỏi địa phương nên bà con nông dân canh tác theo lối truyền thống. Trước khi trồng khoảng hai tuần, bà con làm đất, dọn sạch cỏ, sau đó đem tỏi giống để trồng. Bà con không dùng phân hóa học, không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, nếu có chỉ bón phân chuồng ủ. Sau mỗi vụ bà con lại tự chọn giống để trồng vụ tiếp theo. Củ tỏi tía nhỏ, tép màu vàng, rất nhiều dầu, đặc trưng vị cay và thơm đã tạo nên thương hiệu nổi tiểng của tỏi tía Mai Châu (Thành Sơn).

Theo anh Uẩn, khí hậu và vùng đất nơi đây rất phù hợp với trồng tỏi và tạo cho tỏi hương vị riêng có nơi đây. Hiện nay nhu cầu tiêu thụ tỏi trên thị trường rất lớn, bà con thu hoạch đến đâu, lái buôn thu mua hết đến đó. Tuy nhiên diện tích trồng tỏi của xã mới chỉ gần 20 ha, do đặc thù quỹ đất của xã còn hạn hẹp, việc mở rộng diện tích rất khó khăn nên chủ yếu tập trung đáp ứng nhu cầu cho thị trường tại huyện, trong tỉnh, các khu du lịch, khách du lịch, số lượng rất ít mới cung cấp cho thị trường ngoài tỉnh. 

Ông Hà Công Khuyên - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã cho biết để mở rộng quy mô sản xuất, tiêu thụ, phát triển sản phẩm tỏi tía Mai Châu đáp ứng nhu cầu thị trường, trước hết người dân cần phải thay đổi tập quán canh tác, cần có sự đầu tư về khoa học kỹ thuật để tăng năng suất, tận dụng quỹ đất vốn đã hạn hẹp.

Hiện sản phẩm tỏi tía xã Thành Sơn đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể tại Quyết định số 102266/QĐ-SHTT cho sản phẩm “Tỏi tía Mai Châu (Thành Sơn)”. Đây sẽ là yếu tố căn bản để xây dựng một thương hiệu mạnh cho sản phẩm – góp phần hoàn thành Chương trình Mục tiêu Quốc Gia xây dựng nông thôn mới mỗi xã 1 sản phẩm (sản phẩm OCOP), giúp nâng cao giá trị kinh tế, đảm bảo phát triển bền vững, tăng thu nhập, cải thiện đời sống ổn định cho người dân.

Hà Cao - Trung tâm Khuyến nông Hòa Bình

(Nguồn http://www.khuyennongvn.gov.vn/​)