Ốc sống ở nước ngọt trên đồng ruộng ao hồ sông ngòi kênh mương, nhất là ruộng hoang hoá, ao, đầm. Ốc có tập tính bám dưới mặt lá tiếp xúc với mặt nước, cọng cỏ bắt mồi, tránh nắng nóng, giá rét và để di chuyển. Ốc thường sống ở ruộng có nhiều bụi lá sấm và bám ở phía dưới của lá, chỉ khua tay nhẹ cũng bắt được. Ở ao, đầm lầy ốc sống ẩn ngay bề mặt lớp bùn kiếm ăn nên cũng dễ bắt. Về mùa lụt nước dâng cao ốc theo nước di chuyển từ ruộng ra đồng, sông ngòi, ao hồ mênh mông nước. Muốn bắt ốc, cắt cỏ dại hoặc lá xoan, lá cây sấm, lá sắn… cuộn thành bè để “săn” ốc trôi dạt theo nước đến ăn. Dùng rổ xúc tre đan mắt cáo kích thước rộng để xúc, mỗi mẻ cũng kiếm được cơ man ốc, lươn cua tôm cá, chỉ dăm ba lượt xúc như vậy hoặc nửa buổi sáng là đủ ốc để sử dụng trong mấy bữa ăn rồi…

Việc đánh bắt ốc từ tự nhiên ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hoá bây giờ không còn dễ dàng như trước đây nữa vì diện tích đất hoang hoá, ao, đầm, kênh mương… giao cho hộ nông dân sản xuất lương thực, nơi trú ngụ sinh sôi nảy nở cho ốc thu hẹp mai một dần. Do nhu cầu thị trường người tiêu dùng ngày càng tăng, một bộ phận nông dân đã đầu tư tiền vốn, thuê lao động nuôi ốc thương phẩm, mang lại hiệu, giải quyết việc làm, tăng thu nhập kinh tế.

Qua tìm hiểu trên mạng, báo chí truyền thông và nhận thấy nguồn nước, thổ nhưỡng địa phương phù hợp để phát triển con ốc, ốc lại dễ nuôi, thức ăn dễ kiếm, dễ tiêu thụ, lãi cao…, anh Vũ Văn Hiệp 33 tuổi ở thôn Đại Lợi, xã Hà Vinh bèn cất công tìm đến nhiều trang trại học hỏi kinh nghiệm. Với số vốn khiêm tốn sẵn có và vay thêm ngân hàng, anh đã mạnh dạn mua đất ruộng cấy lúa năng suất, hiệu quả thấp của một vài hộ gia đình gần nhà để đào ao nuôi ốc. Trên diện tích 5.000 m2, anh Hiệp chia làm 4 ao nuôi ốc thương phẩm và xây dựng 400m2 bể ươm ốc giống với tổng chi phí xây dựng gần nửa tỷ đồng.

Sau khi chuẩn bị xong các điều kiện tại ao nuôi, anh Hiệp bắt đầu thả thử 5 vạn ốc giống. Bốn tháng sau, vì hiểu biết kỹ thuật và kinh nghiệm hạn chế nên ốc bị dịch bệnh và chuột phá hại, hao hụt nhiều. Sau lần thất bại, anh không hề nản chí, rút được kinh nghiệm, quyết tâm và anh đã thành công khi nuôi ốc sinh sản. Việc đầu tiên là ấp nở con giống cung cấp ra thị trường trong và ngoài tỉnh. Mỗi năm xuất bán ra thị trường từ 100-150 vạn con ốc giống, thu hoạch từ 2-3 tấn ốc thương phẩm, trừ chi phí mỗi năm lợi nhuận từ 200-300 triệu đồng.

Anh Hiệp giới thiệu khu vực ao nuôi ốc nhồi của gia đình ở thôn Đại Lợi, xã Hà Vinh, huyện Hà Trung, Thanh Hoá

Nhận thấy mô hình nuôi ốc chi phí đầu tư thấp nhưng đem lại hiệu quả kinh tế cao, anh báo cáo và được địa phương ủng hộ, bàn bạc với người nuôi ốc rồi quyết định thành lập tổ hợp tác nuôi ốc nhồi trong xã, liên kết với một số xã lân cận, cung cấp ốc giống, hướng dẫn kỹ thuật nuôi, hỗ trợ bao tiêu ốc thịt... cho các hộ.

Anh Hiệp nuôi ốc trên tráng lưới, tận dụng những chuồng trại bỏ không để xây bể lót bạt nuôi cũng rất hiệu quả. Thức ăn cho ốc chủ yếu là các loại bèo trong tự nhiên, phụ phẩm nông nghiệp hư hỏng từ rau, củ, quả và các loại lá cây mềm dễ kiếm không phải chi phí mua thức ăn. Nhiệt độ phù hợp để ốc sinh sống và phát triển từ 20-35 độ C, ốc giống thả nuôi từ tháng 3 âm lịch cho đến tháng 8 âm lịch, thời gian nuôi từ 3,5-4 tháng cho thu hoạch ốc thịt, giá bán dao động 80-120 nghìn đồng/kg; giá bán ốc giống từ 300 - 400 đồng/con.

Chi sẻ về kinh nghiệm ươm và nuôi ốc, anh Hiệp cho biết, ốc thường gặp một số bệnh như sưng vòi và đường ruột, nguyên nhân chủ yếu do môi trường nước bị ô nhiễm. Cách phòng bệnh là cho ốc ăn vừa đủ, không để dư thừa thức ăn gây thối nguồn nước, thả nhiều thủy sinh như các loại bèo để giúp lọc nước, định kỳ thay nước ao, bể nuôi ốc, định kỳ dùng các loại men vi sinh sử lý nguồn nước... Điều trị cho ốc khi mắc bệnh bằng cách thay nước ao, bể nuôi; sử dụng một số loại thuốc xử lý nước như nano bạc hoặc thuốc tím, thuốc iotdin... trộn kháng sinh với thức ăn cho ăn liên tục 3-5 ngày. Mật độ thả nuôi từ 70-100 con/m2 là phù hợp. Ốc có tập tính đẻ trứng trên bờ đất hoặc trên bèo, thường đẻ vào ban đêm, mỗi ổ trứng ốc có thể nở từ 100-150 ốc con. Ốc ăn chủ yếu vào ban đêm nên cho thức ăn từ chiều tối. Ngoài thả nhiều thủy sinh để lọc nước và làm mát ao nuôi ốc có thể làm thêm các giàn bầu, mướp trên mặt ao, giúp che mát ao ốc và làm nguồn thức ăn cho ốc; hoặc dùng lưới chắn nắng để giảm bớt nhiệt bởi nắng nóng. Mùa đông ốc ít ăn, chủ yếu ẩn bùn tìm chỗ tránh rét. Sau 4 tháng nuôi, trọng lượng ốc thịt đạt từ 30-40 con/kg có thể thu hoạch được. Thu hoạch ốc bằng cách hút cạn ao nuôi, dọn sạch bèo thủy sinh để dễ dàng thu gom ốc. Khi thu gom ốc có thể bảo quản khô trong thùng xốp gửi đi các tỉnh xa, hoặc trống vào bể bán dần.

Lễ ra mắt tổ sản xuất liên kết nuôi ốc nhồi trong và ngoài xã do anh Vũ Văn Hiệp, xã Hà Vinh, Hà Trung, Thanh Hoá tổ chức

Ông Tống Văn Quân 58 tuổi ở xã Yên Dương có 3,5 ha đất phát triển chăn nuôi gia súc, gia cầm, thủy sản trên chục năm nay, cho biết ông sử dụng 5 sào (500 m2 = 1sào) làm ao nuôi ốc nhồi thương phẩm, trừ chi phí cũng lãi 100 - 150 triệu đồng/năm. Tùy vào tình hình mỗi năm, trong lượng ốc thu hoạch bình quân 30 con/kg, bán giá 80 - 100 nghìn đồng/kg. Sau 2 năm, phát huy lợi thế nuôi ốc nhồi thương phẩm sinh lời, ông sử dụng tiếp 5 sào đất lúa liền kề với ao kết hợp vừa cấy lúa vừa nuôi ốc, cho thu nhập 150 triệu đồng trở lên. Mỗi năm nuôi 1 vụ, thả giống từ tháng 3-4 âm lịch, đến tháng 8 âm lịch thu hoạch ốc thương phẩm. Ốc giống mua từ Bạc Liêu nơi có uy tín. Trứng ốc đưa vào thùng xốp để ấp trong nhà với nhiệt độ phù hợp 30-32 độ C, nóng hoặc lạnh quá sẽ bất lợi, rủi ro. Từ 20 - 25 ngày, trứng nở ra ốc con rồi đưa ra ương. Bình quân mỗi kg trứng nở được khoảng 1 vạn ốc con. Sau 1 tháng ương, ốc to dần bằng cỡ hạt nhãn trở lên đem thả ao nuôi, mật độ nuôi 100 con/m2 (khoảng 30 vạn con/5 sào). Nếu thiếu trứng thì mua thêm ốc giống thả cho đủ. Để giảm rủi ro, thiệt hại, việc chuẩn bị ao nuôi phải được vệ sinh sạch sẽ. Trước khi thả giống, rút cạn nước, phơi ao từ 20 - 30 ngày; dọn sạch bờ và quanh ao, rải vôi bột diệt khuẩn; lắp lưới sắt bao quanh tường rào chống chuột, côn trùng xâm nhập phá hại; lắp mái che chống nắng, gió phải đảm bảo an toàn cho ao nuôi… Người nuôi cần đảm bảo các yếu tố như môi trường, nhất là nguồn nước phải sạch, thời tiết thuận lợi, độ pH phù hợp...

Ông Nguyễn Văn Thanh là người nuôi ốc thương phẩm nhiều nhất ở thôn Hương Đạm, xã Hà Tiến cho biết ông là người đầu tiên trong xã mạnh dạn đầu tư số tiền khá lớn để chuyển đổi sản xuất ốc thương phẩm, ốc giống và chế biến giò ốc. Khu vực ao nuôi của ông Thanh tại Hang Rồn hiện đã mở rộng tới 15 sào để nuôi ốc, trong đó 5 sào đất đồi làm vườn trồng cây, trồng rau màu các loại làm thức ăn cho ốc, 10 sào đất ao ông nuôi ốc thịt, ốc giống thương phẩm. Ốc thịt bán ra thị trường hàng năm từ 6,5 - 7 tấn, giá bán 80 nghìn đồng/kg, số tiền thu về 560 triệu đồng/năm.

Phó giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Hà Trung, ông Nguyễn Hữu Tỉnh cho biết những xã có lợi thế tự nhiên, người nuôi ốc nhồi thương phẩm ngày càng tăng như xã Hà Sơn có ông Nguyễn Xuân Bắc 5 sào, ông Phạm Hồng Hiền, Nguyễn Xuân Hải mỗi hộ 3 sào, ông Trần Văn Bình 4 sào...; các hộ nuôi ốc nhồi vây lưới trong ao tại xã Yến Sơn. Người nuôi cho biết thu nhập từ nuôi ốc thương phẩm đạt 35 - 40 triệu đồng/sào, trừ chi phí, lợi nhuận gấp 2-3 lần so với nhiều con thủy sản nuôi khác./.

Lê Như Cương

Tiểu khu 6, thị trấn Hà Trung, Thanh Hoá

(Nguồn https://khuyennongvn.gov.vn/)